A'afiaga muamua o tagata ma le toe fa'atulagaina o meaola fa'anatura i Aferika Tutotonu ma Saute

O Homo sapiens i aso nei ua auai i le tele o suiga o meaola faanatura, ae e faigata ona iloa le amataga poʻo le amataga o taunuuga o nei amioga.O su'esu'ega ākeoloa, fa'asologa o mea, fa'afanua, ma fa'amaumauga o le si'osi'omaga mai le itu i matu o Malawi o lo'o fa'amauina ai le suiga o feso'ota'iga i le va o le i ai o tagata su'esu'e, fa'alapotopotoga fa'anatura, ma le fa'avaeina o ili fa'alelei i le Late Pleistocene.Ina ua mavae le tusa o le 20th seneturi, na fausia ai se faiga mafiafia o mea tau Mesolithic ma mea faʻafefe aluvial.92,000 tausaga talu ai, i le siʻosiʻomaga paleo-ecological, e leai se mea tutusa i le 500,000 tausaga talu ai faʻamaumauga.O fa'amaumauga o tala fa'asolopito ma le au'ili'iliga tu'ufa'atasiga e fa'aalia ai na fa'amalieina e mu na fa'atupuina e tagata le fa'agata fa'avaitaimi i le mu, ma a'afia ai le fa'atupuina o la'au ma le tafia.O lenei mea, fa'atasi ai ma suiga o timuga e mafua mai i le tau, na i'u ai i le suiga o le si'osi'omaga i le ulua'i fanua fa'ato'aga.
O tagata fa'aonaponei o lo'o fa'amalosia malosi le suiga o le si'osi'omaga.Mo le faitau afe o tausaga, ua latou suia tele le siʻosiʻomaga ma le faʻamoemoeina, faʻaosofia ai felafolafoaiga e uiga i le taimi ma le auala na aliaʻe ai le faʻalapotopotoga muamua na pulea e tagata (1).O le tele ma le tele o tala fa'asolopito ma fa'amatalaga fa'ale-aganu'u o lo'o fa'aalia ai o lo'o i ai se numera tele o feso'ota'iga fa'asolosolo i le va o tagata fai mea'ai ma lo latou si'osi'omaga, lea e fa'ailoa mai ai o nei amioga o le fa'avae lea o le fa'aleleia o a tatou ituaiga (2-4).O fa'amaumauga fa'ato'aga ma fa'amaumauga e fa'ailoa mai ai sa iai Homo sapiens i Aferika pe a ma le 315,000 tausaga talu ai (ka).O fa'amaumauga o tala fa'asolopito o lo'o fa'aalia ai o le lavelave o amioga o lo'o tutupu i le konetineta ua matua fa'atupula'ia i le taimi ua tuana'i e tusa ma le 300 i le 200 ka spans.O le i'uga o le Pleistocene (Chibanian) (5).Talu mai lo tatou tulaʻi mai o se ituaiga, ua amata ona faʻalagolago tagata i mea faʻatekonolosi fou, faʻatulagaina o vaitau, ma felagolagomaʻi lavelave e faʻaleleia.O nei uiga e mafai ai ona tatou faʻaogaina mea e leʻi nofoia muamua poʻo siʻosiʻomaga ogaoga ma punaoa, o lea ua naʻo tagata i aso nei ituaiga meaola i le lalolagi (6).O le afi na faia se sao taua i lenei suiga (7).
O faʻataʻitaʻiga o meaola e faʻaalia ai o le fetuutuunai i meaʻai kuka e mafai ona toe foʻi mai i tua i le itiiti ifo i le 2 miliona tausaga talu ai, ae e leʻi oʻo i le faaiuga o le Middle Pleistocene na faʻaalia ai faʻamaoniga masani o suʻesuʻega o le afi (8).O le sami ma faʻamaumauga pefu mai se vaega tele o le konetineta o Aferika o loʻo faʻaalia ai i le faitau miliona o tausaga ua tuanaʻi, o le pito i luga o le carbon elemental na aliali mai pe a ma le 400 ka, aemaise lava i le taimi o le suiga mai le vaeluagalemu i le glacial period, ae na tupu foi i le taimi. o le Holocene (9).Ua faaalia ai i luma o le 400 ka, afi i lalo o Sahara Aferika e le masani ai, ma sa taua tele le sao o tagata i le Holocene (9).O le afi o se meafaigaluega e faʻaaogaina e leoleo lafumanu i le Holocene e faʻaola ma tausia mutia (10).Ae ui i lea, o le suʻesuʻeina o le talaaga ma le aʻafiaga o le siʻosiʻomaga o le faʻaaogaina o le afi e tagata tulimanu i le amataga o le Pleistocene e sili atu ona faigata (11).
O le afi e ta'ua o se meafaigaluega fa'ainisinia mo le fa'aogaina o puna'oa i ethnography ma tala fa'asolopito, e aofia ai le fa'aleleia o tupe maua po'o le suia o mea mata'utia.O nei gaioiga e masani ona fesoʻotaʻi ma fuafuaga a le lautele ma e manaʻomia ai le tele o le malamalama faʻanatura (2, 12, 13).O afi fa'afanua e mafai ai e tagata tuli manu ona tuli'esea mea'ai, pulea fa'ama'i fa'ama'i, ma fa'ateleina le gaosiga o mea e nonofo ai (2).O le afi i luga ole laiga e faʻamalosia ai le kuka, faʻavevelaina, puipuiga o manu feʻai, ma le felagolagomaʻi (14).Ae ui i lea, o le maualuga e mafai ai e afi tuli manu ona toe faʻaleleia vaega o le laufanua, e pei o le fausaga o le siʻosiʻomaga ma le faʻafanua, e matua le mautonu (15, 16).
A aunoa ma fa'amaumauga tuai ma geomorphological ma fa'aauau pea fa'amaumauga o le si'osi'omaga mai le tele o nofoaga, o le malamalama i le atina'eina o suiga o le si'osi'omaga o tagata e fa'alavelave.O faamaumauga umi o vaituloto mai le Great Rift Valley i Aferika i Saute, faatasi ai ma faamaumauga anamua o mea anamua i le eria, ua avea ma nofoaga e suʻesuʻe ai aʻafiaga o le siʻosiʻomaga e mafua mai i le Pleistocene.O iinei, matou te lipoti atu ai le suʻesuʻega ma le geomorphology o se laufanua tele Stone Age i le itu i saute-totonu o Aferika.Ona matou fa'afeso'ota'ia lea ma fa'amaumauga paleoenvironmental spanning> 600 ka e iloa ai le ulua'i fa'amaoniga fa'atasi o amio a le tagata ma le suiga o le fa'anatura i le tulaga o afi na faia e tagata.
Na matou saunia se tapulaa tausaga e leʻi lipotia muamua mo le moega o Chitimwe i le Itumalo o Karonga, o loʻo i le pito i matu o le itu i matu o Malawi i le itu i saute o Aferika Rift Valley (Ata 1) (17).O moega nei e aofia ai ili o le eleele mumu ma palapala vaitafe, e aofia ai le tusa ma le 83 sikuea kilomita, o loʻo i ai le faitau miliona o oloa maʻa, ae leai ni mea faʻasao faʻasao, e pei o ponaivi (Supplementary text) (18).O a matou faʻamatalaga faʻaalia o le malamalama (OSL) mai le faʻamaumauga a le Lalolagi (Ata 2 ma Laulau S1 i le S3) na teuteuina le matua o le moega o Chitimwe i le Late Pleistocene, ma o le matua matua o le faʻagaoioia o ili faʻafefe ma le tanuga o maʻa e tusa ma le 92 ka ( 18, 19).E ufitia vaituloto ma vaitafe ole vaega ole Pliocene-Pleistocene Chiwondo ile vaega ole vaitafe ma le vaitafe o Chitimwe mai le le ogatasi pito maualalo (17).O fa'aputuga nei o lo'o tu'u i totonu o le fa'afa o le vaituloto.O la latou fa'atulagaga e fa'ailoa mai ai le feso'ota'iga i le va o fesuiaiga o le vaituloto ma fa'aletonu gaogao e o'o atu i le Pliocene (17).E ui lava e umi se taimi na a'afia ai le fa'aitulagi fa'aitulagi ma fa'afa'afa'ato'aga, ae atonu na fa'agesegese le fa'aletonu i lea vaega talu mai le Middle Pleistocene (20).A maeʻa le ~ 800 ka ma seʻia oʻo i se taimi e leʻi maeʻa le 100 ka, o le vai o le Vaituloto Malawi e masani ona faʻaosoina e le tau (21).O le mea lea, e le o nei mea e na o le pau lea o le faʻamatalaga mo le faʻavaeina o tagata faʻafefe i le Late Pleistocene (22).
(A) Le nofoaga o le nofoaga o Aferika e fa'atatau i timuga fa'aonaponei (asterisk);e sili atu le susū o le lanumoana ae mago le mumu (73);o le atigipusa i le itu tauagavale o loʻo faʻaalia ai le Vaituloto o Malawi ma nofoaga lata ane MAL05-2A ma MAL05-1B Le nofoaga o le / 1C autu (tulaga lanu viole), lea o loʻo faʻaalia ai le eria o Karonga e pei o se ata lanu meamata, ma o loʻo faʻaalia le nofoaga o le moega Luchamange. e pei o se pusa paepae.(B) O le itu i matu o Malawi basin, o loʻo faʻaalia ai le faʻasologa o mauga e fesoʻotaʻi ma le MAL05-2A autu, o le isi Chitimwe moega (paʻepaʻe lanu enaena) ma le nofoaga eliina ai le Malawi Early Mesolithic Project (MEMSAP) (samasama togi) );CHA, Chaminade;MGD, le nuu o Mwanganda;NGA, Ngara;SS, Sadara i Saute;VIN, ata tusi tusi;WW, Beluga.
OSL ogatotonu tausaga (laina mumu) ma le tele o mea sese o le 1-σ (25% efuefu), o tausaga uma OSL e fesoʻotaʻi ma le faʻaalia o mea faʻapitoa in situ i Karonga.O tausaga e fa'atatau ile 125 ka fa'amaumauga ua tuana'i o lo'o fa'aalia ai (A) fua fa'atatau o le tele o fatu o vaitausaga uma o le OSL mai palapala ili fa'aluvial, e fa'ailoa ai le fa'aputuina o le ili palapala/alluvial (cyan), ma le toe fa'aleleia o le vaituloto e fa'atatau ile au'ili'iliga o vaega autu (PCA) uiga taua Aquatic fossils ma minerale moni (21) (lanumoana) mai le MAL05-1B/1C autu.(B) Mai le MAL05-1B/1C autu (uliuli, o se tau e latalata i le 7000 ma se fetu) ma le MAL05-2A autu (lanu efuefu), o le aofaʻi o le carbon macromolecular i le kalama e faʻavasegaina e le fua o le palapala.(C) Fa'ailoga o le tamaoaiga o ituaiga o Margalef (Dmg) mai le MAL05-1B/1C poleni fa'atosina.(D) Pasene o pollen fossil mai Compositae, miombo woodland ma Olea europaea, ma (E) Pasene o pollen fossil mai Poaceae ma Podocarpus.O fa'amaumauga uma poleni e mai le MAL05-1B/1C autu.O numera o lo'o i luga e fa'atatau i fa'ata'ita'iga o le OSL ta'itasi o lo'o fa'amatala auiliiliina ile Laulau S1 i le S3.O le ese'esega o fa'amatalaga maua ma fa'ai'uga e mafua ona o va'aiga fa'ata'ita'iga eseese ma mea e maua i totonu.O le Ata S9 o lo'o fa'aalia ai fa'amaumauga kaponi mataro se lua ua liua i togi-z.
(Chitimwe) O le mautu o le laufanua pe a maeʻa le faʻavaeina o le ili e faʻaalia e ala i le faʻavaeina o le eleele mumu ma le carbonates e fausia ai le eleele, lea e ufiufi ai le palapala faʻapipiʻi o le nofoaga suʻesuʻe atoa (Faʻamatalaga Faʻaopoopo ma le Laulau S4).O le fausiaina o Late Pleistocene alluvial fans i le Vaituloto o Malawi Basin e le gata i le eria o Karonga.E tusa ma le 320 kilomita i saute sasaʻe o Mozambique, o le faʻataʻitaʻiga loloto o le nuclide terrestrial cosmogenic o le 26Al ma le 10Be faʻatapulaʻa le faʻavaeina o le moega Luchamange o le eleele lanu mumu i le 119 i le 27 ka (23).O lenei fa'atapula'a o tausaga e ogatasi ma le fa'asologa o taimi o le OSL mo le itu i sisifo o le Vaituloto o Malawi ma fa'ailoa mai ai le fa'alauteleina o tagata fa'aitumalo fa'aitulagi i le Late Pleistocene.O lo'o lagolagoina lea e fa'amaumauga mai le vaituloto fa'amaumauga, lea e fa'ailoa mai ai o le maualuga o le palapala e fa'atasi ma le 240 ka, lea e maualuga lona tau i le ca.130 ma le 85 ka (tusi fa'aopoopo) (21).
O faʻamaoniga muamua o le nofoia o tagata i lenei eria e fesoʻotaʻi ma le Chitimwe sediments ua iloa ile ~ 92 ± 7 ka.O lenei taunuuga e faavae i luga o le 605 m3 o palapala eli mai le 14 sub-centimeter avanoa pulea eli archaeological ma 147 m3 o palapala mai le 46 suʻega suʻega suʻega, pulea tuʻu i luga i le 20 cm ma pulea faalava i le 2 mita (Faaopoopo tusitusiga ma Ata S1 i le S3) E le gata i lea, sa matou suʻesuʻeina foi le 147.5 kilomita, faʻatulagaina lua suʻega faʻafanua e 40, ma suʻesuʻeina le sili atu i le 38,000 mea faʻaleaganuʻu mai le 60 o latou (Table S5 ma S6) (18).O nei suʻesuʻega lautele ma suʻesuʻega e faʻaalia ai e ui lava o tagata anamua e aofia ai ma tagata anamua o aso nei atonu na nonofo i le eria e uiga i le 92 ka talu ai, o le faʻaputuina o palapala e fesoʻotaʻi ma le tulaʻi mai ma faʻamautu ai le Vaituloto o Malawi e leʻi faʻasaoina faʻamaoniga o mea anamua seia oʻo i le Form the Chitimwe bed.
O fa'amaumauga o tala fa'asolopito o lo'o lagolagoina le fa'ai'uga e fa'apea, i le fa'ai'uga o le Quaternary, o le fa'alauteleina o le ili ma galuega a tagata i le itu i matu o Malawi sa i ai i le tele o numera, ma o mea fa'ale-aganu'u e aofia i ituaiga o isi vaega o Aferika e feso'ota'i ma tagata i aso nei.O le tele o meafaitino e faia i le quartzite poʻo le quartz river pebbles, faʻatasi ai ma le radial, Levallois, faʻavae ma faʻaititia faʻafuaseʻi (Ata S4).O mea tau su'esu'ega fa'apitoa e fa'atatau i le Mesolithic Age (MSA)-specific Levallois-type technique, lea e tusa ma le 315 ka i Aferika i le taimi nei (24).O le moega pito i luga o Chitimwe na tumau seia oʻo i le amataga o le Holocene, o loʻo i ai ni mea na tutupu i le Late Stone Age, ma na maua e fesoʻotaʻi ma le tuai o Pleistocene ma Holocene tulimanu-faʻaputu i Aferika atoa.I se eseesega, o tu maa meafaigaluega (e pei o meafaigaluega tipi tetele) e masani ona fesootai ma le Early Middle Pleistocene e seasea.O mea na tutupu ai, na maua i palapala o lo'o i ai MSA i le tuai o le Pleistocene, ae le o le amataga o le fa'aputuina (Table S4) (18).E ui lava o le saite sa i ai i le ~ 92 ka, o le taimi sili ona sui o gaioiga a le tagata ma le faʻaogaina o mea faʻafefe na tupu ina ua maeʻa ~ 70 ka, faʻamalamalamaina lelei e se seti o tausaga OSL (Ata 2).Na matou faʻamaonia lenei mamanu i le 25 lolomi ma le 50 tausaga ole OSL e leʻi faʻasalalau muamua (Ata 2 ma Laulau S1 i le S3).O lo'o fa'ailoa mai ai mai le aofa'i o fa'ai'uga e 75 tausaga, e 70 na toe maua mai i palapala pe a ma le 70 ka.O le ata 2 o loʻo faʻaalia ai le 40 tausaga o loʻo fesoʻotaʻi ma mea faʻapitoa MSA i totonu, e faʻatatau i faʻailoga autu paleoenvironmental na lomia mai le ogatotonu o le MAL05-1B / 1C totonugalemu (25) ma le MAL05-2A e leʻi faʻasalalauina i le ogatotonu o le vaituloto.Mala (latalata i le ili e maua ai tausaga ole OSL).
O le faʻaaogaina o faʻamatalaga fou mai suʻesuʻega faʻasolosolo o phytoliths ma eleele micromorphology, faʻapea foʻi ma faʻamatalaga lautele i luga o pollen fossil, malala tetele, vai fossils ma minerale moni mai le totonugalemu o le Malawi Lake Drilling Project, na matou toe fausia ai le MSA sootaga tagata ma Lake Malawi.Taofi le tau ma tulaga tau si'osi'omaga o le vaitaimi lava e tasi (21).O sui mulimuli e lua o le faavae autu lea mo le toe fausia o le loloto o vaituloto lata mai i tua atu i le sili atu i le 1200 ka (21), ma e fetaui ma pollen ma macrocarbon faʻataʻitaʻiga na aoina mai le nofoaga e tasi i le ogatotonu o le ~ 636 ka (25) i le taimi ua tuanaʻi. .O pito sili ona umi (MAL05-1B ma MAL05-1C; 381 ma le 90 m ta'i) na aoina e tusa ma le 100 kilomita i sautesasae o le vaega o galuega fa'akomepiuta.O se pu'upu'u (MAL05-2A; 41 m) na aoina pe tusa ma le 25 kilomita i sasa'e o le Vaitafe o Rukulu i Matu (Ata 1).O le MAL05-2A autu o loʻo faʻaalia ai tulaga paleoenvironmental terrestrial i le eria o Kalunga, ae o le MAL05-1B / 1C autu e le maua saʻo mai le vaitafe mai le Kalunga, ina ia mafai ona sili atu ona atagia ai tulaga faʻaitulagi.
O le fua faatatau o le teuina na faamauina i le MAL05-1B/1C composite drill core na amata mai le 240 ka ma siitia mai le tau umi o le 0.24 i le 0.88 m/ka (Ata S5).O le si'itaga muamua e feso'ota'i ma suiga o le susulu o le la, lea o le a mafua ai suiga maualuga-amplitude i le vaituloto i lenei vaitau (25).Ae peita'i, pe a pa'u le fa'aoso orbital pe a uma le 85 ka ma mautu le tau, o lo'o maualuga pea le pa'u (0.68 m/ka).O lenei mea e fetaui lelei ma le faʻamaumauga o le terrestrial OSL, lea na faʻaalia ai le tele o faʻamaoniga o le faʻalauteleina o le faʻalauteleina o ili i le maeʻa ai o le 92 ka, ma e ogatasi ma faʻamatalaga faʻafitauli o loʻo faʻaalia ai se fesoʻotaʻiga lelei i le va o le tafia ma le afi pe a uma le 85 ka (Supplementary text and Table S7) .I le va'aiga i le fa'asologa o mea sese o le fa'atonuga fa'afanua o lo'o avanoa, e le mafai ona fa'amasinoina pe fa'asolosolo malie mai lenei seti o mafutaga mai le alualu i luma o le fa'agasologa o le toe fa'afo'i po'o le vave oso pe a o'o i se tulaga taua.E tusa ai ma le faʻataʻitaʻiga geophysical o le evolusione pesini, talu mai le Middle Pleistocene (20), ua faʻagesegese le faʻalauteleina o le vaeluaga ma le faʻaitiitia o fesoʻotaʻiga, o lea e le o le mafuaʻaga autu lea mo le tele o le faʻavaeina o le faʻagasologa o le ili lea na matou fuafuaina ina ua maeʻa le 92 ka.
Talu mai le Middle Pleistocene, o le tau o le mea autu lea e pulea ai le maualuga o le vaituloto (26).Aemaise lava, o le si'i a'e o le pesini i matu na tapunia ai se ala i fafo.800 ka e faaloloto ai le vaituloto seia oo i le maualuga o le faitotoa o le ulufafo faaonapo nei (21).O lo'o i le pito i saute o le vaituloto, o le vaituloto lea na maua ai se tapula'a pito i luga mo le maualuga o le vai i taimi susu (e aofia ai aso nei), ae na fa'ataga le pesini e tapuni pe a pa'u le vai o le vaituloto i taimi matutu (27).O le toe fausiaina o le vaituloto o loʻo faʻaalia ai le fesuiaʻiga o le matutu ma le susu i le taimi ua tuanaʻi 636 ka.E tusa ai ma faʻamaoniga mai pollen fossil, o vaitau o lamala ogaoga (> 95% faʻaititia o le vai atoa) e fesoʻotaʻi ma le maualalo o le la i le taumafanafana na mafua ai le faʻalauteleina o vao toafa, ma laau faʻatapulaʻa i ala vai tumau (27).O nei vaituloto (vaituloto) e feso'ota'i ma pollen spectra, e fa'aalia ai le maualuga o mutia (80% pe sili atu) ma xerophytes (Amaranthaceae) i le fa'aaluina o lafoga o la'au ma maualalo le tamaoaiga o ituaiga (25).I se faaeseesega, pe a oo atu le vaituloto i tulaga faaonaponei, o laau e fesootaʻi vavalalata ma vaomatua o mauga o Aferika e masani lava ona oo atu i le matafaga o le vaituloto [pe tusa ma le 500 mita i luga aʻe o le sami (male)].I aso nei, o togavao mauga o Aferika e na o ni vaega laiti e sili atu i luga atu o le 1500 mal (25, 28).
Ole vaitaimi ole lāmala pito lata mai na tupu ile 104 i le 86ka.Ina ua mavae lena, e ui ina toe foi le vaituloto i tulaga maualuga, tatala miombo togavao ma le tele o laau afu ma meaʻai vao na avea ma masani (27, 28).O le lafoga pito sili ona taua o le vaomatua o mauga Aferika o le Podocarpus pine, lea e leʻi toe faʻaleleia i se tau e tutusa ma le vaituloto maualuga muamua pe a uma le 85 ka (10.7 ± 7.6% ina ua mavae le 85 ka, ae o le vaituloto tutusa i luma o le 85 ka e 29.8 ± 11.8% ).O le Margalef index (Dmg) o loʻo faʻaalia ai foi o le tamaoaiga o ituaiga o le 85 ka ua tuanaʻi e 43% maualalo nai lo le maualuga o le vaituloto tumau (2.3 ± 0.20 ma le 4.6 ± 1.21, i le faasologa), mo se faʻataʻitaʻiga, i le va o le 420 ma le 345 ka (Faaopoopo) tusitusiga ma fuainumera S5 ma le S6) (25).Fa'ata'ita'iga poleni mai le taimi.88 i le 78 ka o loʻo iai foʻi se pasene maualuga o poleni Compositae, lea e mafai ona faʻaalia ai ua faʻalavelave le vao ma o loʻo i totonu o le mea sese o le aso tuai na nofoia ai e tagata le nofoaga.
Matou te fa'aogaina le fa'aogaina o le tau (29) e su'esu'e ai fa'amaumauga paleoecological ma paleoclimate o cores na viliina a'o le'i mae'a le 85 ka, ma su'esu'e le so'otaga fa'alesiosiomaga i le va o la'au, le tele o ituaiga, ma timuga ma le manatu o le decoupling le va'aiga mama o le tau.Ave le laina fa'avae o le ~550 ka.O lenei suiga o le fa'anatura e a'afia i vaituloto o timuga ma afi, lea e atagia mai i le leai o ni ituaiga ma tu'ufa'atasiga fou.Ina ua maeʻa le vaitau matutu mulimuli, na o nisi elemene o le vaomatua na toe maua mai, e aofia ai vaega faʻafefe afi o vaomatua o mauga Aferika, e pei o le suauu olive, ma vaega faʻafefe afi o vaomatua vaitau vevela, e pei o Celtis (Supplementary text and Figure S5) ( 25).Ina ia faʻataʻitaʻiina lenei manatu, matou te faʻataʻitaʻiina le maualuga o le vaituloto e maua mai i le ostracode ma le authigenic minerale suitulaga e fai ma sui tutoatasi (21) ma fesuiaiga faʻalagolago e pei o malala ma poleni e ono aʻafia i le faʻateleina o le afi (25).
Ina ia mafai ona siaki le tutusa poʻo le eseesega i le va o nei faʻapotopotoga i taimi eseese, matou te faʻaaogaina pollen mai le Podocarpus (evergreen tree), mutia (mutia), ma le olive (mea e teteʻe i le afi o vaomatua o mauga Aferika) mo suʻesuʻega faʻamaopoopo autu (PCoA), ma le miombo (le vaega autu o togavao i aso nei).E ala i le taupulepuleina o le PCoA i luga o le interpolated surface e fai ma sui o le vaituloto i le taimi na faia ai tuʻufaʻatasiga taʻitasi, na matou suʻesuʻeina pe faʻafefea ona suia le tuufaatasiga o pollen e tusa ai ma timuga ma pe faʻafefea ona suia lenei mafutaga pe a uma le 85 ka (Ata 3 ma le Ata S7).A'o le'i o'o i le 85 ka, o fa'ata'ita'iga e fa'atatau i le kalama na fa'apotopoto i tulaga matutu, a'o fa'ata'ita'iga fa'avae podocarpus fa'apotopoto i tulaga susu.I se eseesega, o faʻataʻitaʻiga pe a uma le 85 ka o loʻo faʻapipiʻiina ma le tele o faʻataʻitaʻiga aʻo leʻi oʻo i le 85 ka ma e eseese fua faʻatatau, e faʻaalia ai o latou tuufaatasiga e le masani ai mo tulaga tutusa o timuga.O lo latou tulaga i le PCoA e atagia mai ai le faatosinaga a Olea ma le miombo, o ia mea uma e lua e fiafia i lalo o tulaga e sili atu ona afaina i le afi.I faʻataʻitaʻiga ina ua maeʻa le 85 ka, o le pine Podocarpus sa na o le tele o faʻataʻitaʻiga sosoo e tolu, lea na tupu ina ua maeʻa le va o le 78 ma le 79 ka amata.E ta'u mai ai ina ua mae'a le ulua'i fa'atupuina o timuga, e foliga mai na toe fa'aleleia le vaomatua mo sina taimi a'o le'i pa'u.
O mata ta'itasi e fa'atusalia ai se fa'ata'ita'iga poleni e tasi i se taimi tu'ufa'atasia, e fa'aaoga ai tusitusiga fa'aopoopo ma le fa'ata'ita'iga o tausaga i le Ata 1. S8.O le vector o lo'o fa'atusalia le itu ma le gradient o suiga, ma o le vector umi e fa'atusalia ai se aga malosi.O le pito i lalo o loʻo faʻatusalia le maualuga o le vai o le vaituloto e fai ma sui o timuga;e maualuga le lanumoana uliuli.O le averesi tau o tulaga taua o le PCoA o loʻo tuʻuina atu mo faʻamatalaga pe a uma le 85 ka (taimane mumu) ma faʻamatalaga uma mai vaituloto tutusa i luma ole 85 ka (taimane samasama).I le faʻaaogaina o faʻamatalaga o le 636 ka atoa, o le "tulaga vaituloto faʻataʻitaʻi" o loʻo i le va o le -0.130-σ ma le -0.198-σ latalata i le averesi eigenvalue o le vaituloto maualuga PCA.
Ina ia mafai ona suʻesuʻeina le sootaga i le va o pollen, vaituloto vai ma malala, matou te faʻaogaina le nonparametric multivariate analysis of variance (NP-MANOVA) e faʻatusatusa ai le "siʻosiʻomaga" atoa (faʻatusalia e le matrix faʻamaumauga o pollen, vaituloto vai ma malala) i luma. ma ina ua mavae le suiga 85 ka.Na matou iloa o le fesuiaiga ma le covariance o loʻo maua i totonu o lenei faʻamaumauga faʻamaumauga o eseesega taua faʻafuainumera i luma ma pe a uma le 85 ka (Table 1).
O a matou fa'amaumauga fa'alesiosiomaga fa'alelagi mai le phytoliths ma palapala i le pito o le Vaituloto i Sisifo e ogatasi ma le fa'amatalaga e fa'atatau i le suitulaga o le vaituloto.Ua faailoa mai ai e ui lava i le maualuga o le vai o le vaituloto, ua suia le laufanua e avea ma se laufanua ua pulea e le matala o le togavao ma le vao vao, e pei o aso nei (25).O nofoaga uma e su'esu'eina mo phytoliths i le pito i sisifo o le pesini e tusa ma le ~ 45 ka ma fa'aalia ai le tele o fa'apalapala fa'ato'aga e atagia ai tulaga susu.Ae ui i lea, latou te talitonu o le tele o le mulch o loʻo i foliga o le togavao matala ua tumu i le ofe ma le mutia fefe.E tusa ai ma faʻamaumauga o le phytolith, o pama e le mafai ona faʻasalaina afi (Arecaceae) e naʻo luga o le matafaga o le vaituloto o loʻo iai, ma e seasea pe leai foi i nofoaga o suʻesuʻega anamua (Table S8) (30).
I le tulaga lautele, o tulaga susu ae tatala i le tuai o Pleistocene e mafai foi ona faʻamaonia mai paleosols terrestrial (19).O le omea o le aloalo ma le palapala ga'o palapala mai le nofoaga o su'esu'ega anamua o Mwanganda Village e mafai ona toe maua i tua i le 40 i le 28 cal ka BP (Qian'anni na fa'avasega muamua) (Table S4).O le palapala palapala carbonate i le moega o Chitimwe e masani lava ona faʻapipiʻi calcareous (Bkm) ma argillaceous ma carbonate (Btk), o loʻo faʻaalia ai le nofoaga o le mautu geomorphological ma le faʻagesegese o le nofoia mai le ili aluvial mamao e tusa ma le 29 cal ka BP (Faaopoopo. tusitusiga).O le eleele eleelea, maaa mulimuli ane (maa lithic) na faia i luga o toega o ili anamua o loʻo faʻaalia ai tulaga o le laufanua matala (31) ma le malosi o timuga o le vaitau (32), e faʻaalia ai le faʻaauau pea o aʻafiaga o nei tulaga ile laufanua.
O le lagolago mo le matafaioi a le afi i lenei suiga e sau mai faamaumauga o malala fa'atasi o 'au vili, ma o le tafe mai o malala mai le Central Basin (MAL05-1B/1C) ua masani ona siitia mai le tusa.175 kata.O se numera tele o tumutumu e mulimuli i le va pe tusa.Ina ua maeʻa le 135 ma le 175 ka ma le 85 ma le 100 ka, na toe faʻaleleia le vaituloto, ae o le vaomatua ma le tamaoaiga o ituaiga e leʻi toe faʻaleleia (Faʻamatalaga Faʻaopoopo, Ata 2 ma le Ata S5).O le mafutaga i le va o le malala ma le faʻaogaina o le mageta o le vaituloto e mafai foi ona faʻaalia ai mamanu o tala faʻasolopito afi umi (33).Fa'aaogā fa'amatalaga mai Lyons et al.(34) O le Vaituloto o Malawi na faʻaauau pea ona faʻaumatia le laufanua mu i le maeʻa ai o le 85 ka, o lona uiga o se fesoʻotaʻiga lelei (Spearman's Rs = 0.2542 ma P = 0.0002; Laulau S7), ae o loʻo faʻaalia e le palapala sili atu le faʻafeagai (Rs = -0.2509 ma P <. 0.0001).I le pesini i matu, o le MAL05-2A pito pupuu o loʻo i ai le taula sili ona loloto o tafaoga faamasani, ma le pito laʻititi o Toba tuff e ~ 74 i le 75 ka (35).E ui lava e leai se va'aiga umi, e maua sa'o mai le pesini o lo'o maua mai ai fa'amaumauga o tala fa'asolopito.O faʻamaumauga o malala o le pesini i matu o loʻo faʻaalia ai talu mai le faailoga o le Toba crypto-tephra, o le faʻaogaina o malala mataʻutia ua faʻateleina le faʻatupulaia i le vaitau lea e sili ona taatele ai faʻamaoniga o mea anamua (Ata 2B).
O fa'amaoniga o afi na faia e tagata e mafai ona atagia ai le fa'aogaina ma le loto i ai i luga o le fa'afanua, fa'ateleina le faitau aofa'i o tagata e fa'atupu ai le tele po'o le tele o mu i luga o le nofoaga, suiga o le maua o le suau'u e ala i le seleseleina o vaomatua i lalo, po'o le tu'ufa'atasia o nei gaioiga.O tagata tulimanu fa'aonaponei o lo'o fa'aogaina le afi e sui malosi ai le sailia o taui (2).O a latou gaioiga e faʻateleina ai le tele o meaʻai, faʻatumauina le laufanua mosaic, ma faʻateleina ai le vevela eseese ma le faʻavasegaina o laasaga o le faasologa (13).E taua foi le afi mo gaoioiga i luga o le nofoaga e pei o le vevela, kuka, puipuiga, ma fegalegaleaiga (14).E oo lava i nai eseesega laiti i le faʻapipiʻiina o afi i fafo atu o uila faʻanatura e mafai ona suia ai le faʻasologa o vaomatua, avanoa suauʻu, ma le faʻaupuina o le vaitau.O le fa'aitiitia o le ufiufi o la'au ma la'au i lalo e ono fa'atuputeleina ai le tafia, ma o le leiloa o le tele o ituaiga o meaola i lenei eria e feso'ota'i vavalalata ma le leiloa o nu'u vaomatua mauga o Aferika (25).
I le tala fa'asolopito a'o le'i amataina le MSA, ua fa'amautu lelei le pulea e le tagata o le afi (15), ae o le taimi nei, o lona fa'aaogaina o se meafaigaluega e fa'atautaia ai fanua ua na'o ni nai mea Paleolithic na fa'amauina.E aofia ai i Ausetalia.40 ka (36), Highland Niu Kini.45 ka (37) feagaiga filemu.50 ka Niah Cave (38) i fanua maulalo Borneo.I Amerika, ina ua faatoa ulu atu tagata i nei meaola faanatura, aemaise lava i le 20 ka (16) ua tuanaʻi, o le faʻamumu faʻamalosi na manatu o le mea autu lea i le toe faʻafouina o laʻau ma manu.O nei faaiuga e tatau ona faʻavae i luga o faʻamaoniga talafeagai, ae i le tulaga o le faʻaogaina saʻo o tala faʻasolopito, geological, geomorphological, ma paleoenvironmental data, ua faʻamalosia le finauga mafuaʻaga.E ui lava o faʻamaumauga autu o le gataifale o Aferika na tuʻuina atu muamua faʻamaoniga o suiga o le afi i le taimi ua tuanaʻi e uiga i le 400 ka (9), o iinei matou te tuʻuina atu ai faʻamaoniga o aʻafiaga a tagata mai faʻamaumauga faʻamaumauga talafeagai, paleoenvironmental, ma geomorphological.
O le faʻamaoniaina o afi na faia e tagata i faʻamaumauga paleoenvironmental e manaʻomia ai faʻamaoniga o gaioiga afi ma suiga faʻaletino poʻo vaʻaia o vao, faʻamaonia o nei suiga e le o vaʻaia e naʻo le tau, ma le faʻaogaina o le tino / vaʻavaʻa i le va o suiga i tulaga afi ma suiga i tagata. faamaumauga (29) O iinei, o le fa'amaoniga muamua o le fa'alauteleina o le MSA ma le fa'atupuina o ili fa'aluvi i le Vaituloto o Malawi na tupu pe tusa o le amataga o se toe fa'atulagaina tele o la'au fa'aitulagi.85 kata.O le tele o malala i le MAL05-1B/1C autu e atagia mai ai le tulaga faʻaitulagi o le gaosiga ma le faʻaputuina o malala, e tusa ma le 150 ka faʻatusatusa i le isi vaega o le 636 ka faʻamaumauga (Ata S5, S9, ma le S10).O lenei suiga o loʻo faʻaalia ai le sao taua o le afi i le faʻatulagaina o le faʻaogaina o meaola faanatura, lea e le mafai ona faʻamatalaina naʻo le tau.I tulaga fa'alenatura o mu, e fa'amumu uila e masani ona tupu i le fa'ai'uga o le vaitau matutu (39).Ae peita'i, afai e mamago le suau'u, e mafai ona mū afi e fai e tagata i so'o se taimi.I luga o le fua o le vaaiga, e mafai e tagata ona suia pea le afi e ala i le aoina o fafie mai lalo o le vaomatua.O le taunuuga o soo se ituaiga o afi e faia e le tagata e mafai ona mafua ai le tele o laau e faʻaaogaina ai laau, tumau i le tausaga atoa, ma i luga o fua uma.
I Aferika i Saute, i le amataga o le 164 ka (12), na faaaogā ai le afi mo le vevela o maa e fai ai meafaigaluega.I le amataga o le 170 ka (40), na faaaogā ai le afi e fai ma meafaigaluega mo le kukaina o fatu masoa, ma faaaogā atoatoa ai le afi i aso anamua.Matagofie Punaoa-Malamalama (41).O afi fa'afanua e fa'aitiitia ai le 'ele'ele fa'ato'aga ma ose mea faigaluega taua mo le fa'atumauina o si'osi'omaga vao ma togavao, o mea ia e fa'amalamalamaina ai fa'anatura fa'anatura fa'aletagata (13).Afai o le faʻamoemoe o le suia o laʻau poʻo amioga faʻaleagaina o le faʻateleina lea o le susunuina e le tagata, o lona uiga o lenei amioga e faʻatusalia ai le faʻateleina o le lavelave o le puleaina ma le faʻaogaina o afi e tagata anamua i aso nei pe a faʻatusatusa i tagata anamua, ma faʻaalia ai o la tatou sootaga ma le afi na faia se suiga i le felagolagomai (7).O la matou auiliiliga e maua ai se auala faaopoopo e malamalama ai i suiga i le faʻaaogaina o le afi e tagata i le Late Pleistocene, ma le aʻafiaga o nei suiga i luga o latou laufanua ma le siosiomaga.
O le fa'alauteleina o ili aluvial Late Quaternary i le eria o Karonga atonu e mafua mai i suiga o le ta'amilosaga fa'amumu i le vaitau i lalo o tulaga e maualuga atu nai lo timuga masani, ma mafua ai le fa'ateleina o le tafia o le mauga.O le faiga o lenei mea e ono mafua mai i le faʻalavelave faʻafuaseʻi ona o le afi, o le faʻaleleia ma le tumau o le tafia o le pito i luga o le vai, ma le faʻalauteleina o tagata faʻafefe i totonu o le siosiomaga piedmont e lata ane i le Vaituloto o Malawi.O nei gaioiga e mafai ona aofia ai le suia o mea totino o le eleele e faʻaitiitia ai le mafai, faʻaitiitia le gaoa o luga, ma faʻateleina tafega ona o le tuʻufaʻatasia o tulaga maualuga o timuga ma faʻaitiitia le ufiufi o arboreal (42).O le maua o le palapala e muamua faʻaleleia e ala i le paʻu ese o mea e ufiufi ai, ma i le aluga o taimi, e ono faʻaitiitia le malosi o le eleele ona o le vevela ma faʻaitiitia le malosi o aʻa.O le faʻafefeteina o le eleele pito i luga e faʻateleina ai le faʻafefe o le palapala, lea e faʻaogaina e le faʻaputuina o foliga ili i lalo ma faʻavaveina le fausiaina o le eleele mumu i luga o le ili-foliga.
E tele mea e mafai ona pulea le tali atu o le laufanua i suiga o tulaga o le afi, o le tele o ia mea e galue i totonu o se taimi puupuu (42-44).O le faailo tatou te faʻafesoʻotaʻi iinei o loʻo manino i le fua o le taimi o le meleniuma.O fa'ata'ita'iga o su'esu'ega ma fa'ata'ita'iga fa'ata'atiaga fa'afanua e fa'aalia ai o le fa'alavelaveina o la'au e mafua mai i mu fa'atupu fa'afuase'i, ua matua'i suia le fua o le pa'u ile fua ole taimi ole meleniuma (45, 46).O le leai o ni fa'amaumauga fa'aitulagi fa'aleaganu'u e fa'atasi ma suiga ua matauina i fa'amaumauga o malala ma vao e fa'alavelaveina ai le toe fa'aleleia o a'afiaga o amioga a tagata ma suiga o le si'osi'omaga i le tu'ufa'atasiga o nu'u o le herbivore.Ae ui i lea, o herbivores lapopoa o loʻo nofoia le tele o laufanua matala e iai sona sao i le faʻaleleia ma puipuia ai le osofaʻia o vao vao (47).O faʻamaoniga o suiga i vaega eseese o le siosiomaga e le tatau ona faʻamoemoe e tupu i le taimi e tasi, ae tatau ona vaʻaia o se faʻasologa o aʻafiaga faʻaopoopo e ono tupu i se taimi umi (11).I le fa'aogaina o le fa'aogaina o le tau (29), matou te va'aia le gaioiga a tagata o se mea taua tele i le fa'atulagaina o laufanua o Malawi i matu i le taimi o le Late Pleistocene.Ae ui i lea, o nei a'afiaga e mafai ona fa'avae i luga o le talatuu muamua, le iloagofie o fegalegaleaiga tagata-si'osi'omaga.O le tumutumu o malala na aliali mai i faamaumauga paleoenvironmental ao le'i o'o i le amataga o aso su'esu'e e mafai ona aofia ai se vaega anthropogenic e le mafua ai suiga tutusa o le si'osi'omaga e pei ona fa'amauina mulimuli ane, ma e le aofia ai tupe teu e lava e fa'ailoa ai ma le mautinoa le galuega a tagata.
O fatu palapala pupuu, e pei o mea mai le vaituloto lata ane o Masoko Lake i Tanzania, poʻo le pupuʻu palapala palapala i le Vaituloto o Malawi, o loʻo faʻaalia ai ua suia le tele o poleni o mutia ma fafie, lea e mafua mai i le 45 tausaga talu ai.Le suiga masani ole tau o ka (48-50).Peitaʻi, e na o se taimi umi e mātauina ai le faamaumauga o poleni o le Vaituloto o Malawi >600 ka, faatasi ai ma le laufanua tuai o mea anamua i ona autafa, e mafai ona malamalama ai i le tau, laau totō, malala, ma gaoioiga a tagata.E ui lava e foliga mai e foliga mai o tagata i le itu i matu o le Vaituloto o Malawi i luma o le 85 ka, e uiga i le 85 ka, aemaise lava pe a uma le 70 ka, e faʻaalia ai o le eria e manaia mo le nofoia e tagata pe a maeʻa le vaitau o le lamala mulimuli.I le taimi nei, o le fou poʻo le sili atu ona malosi / faʻaaogaina masani o le afi e tagata e manino le tuʻufaʻatasia ma suiga faʻanatura o le tau e toe faʻaleleia ai le soʻotaga o le siʻosiʻomaga> 550-ka, ma mulimuli ane fausia ai le amataga o faʻatoʻaga faʻatoʻaga fanua (Ata 4).E le pei o vaitau muamua, o le natura palapala o le laufanua e faʻasaoina ai le MSA site, o se galuega o le fesoʻotaʻiga faʻasolosolo i le va o le siʻosiʻomaga (tufatufaina o punaoa), amio a le tagata (faʻasologa o gaioiga), ma le faʻagaoioia o le fan (deposition/site tanu).
(A) E uiga i.400 ka: E leai se tagata soifua e mafai ona iloa.O tulaga susū e talitutusa ma aso nei, ma e maualuga le vaituloto.'ese'ese, e le mafai ona fa'asa'o i le afi ufi fa'ato'aga.(B) E tusa ma le 100 ka: E leai ni faamaumauga o suʻesuʻega anamua, ae e mafai ona iloa le iai o tagata e ala i le tafe mai o malala.O tulaga matua'i matutu e tupu i nofoaga matutu.O le ma'a e masani ona fa'aalia ma fa'atapula'a le palapala o le pito i luga.(C) E tusa o le 85 i le 60 ka: O le maualuga o le vai o le vaituloto e faʻateleina i le faʻateleina o timuga.O le i ai o tagata e mafai ona maua e ala i suʻesuʻega i le maeʻa ai o le 92 ka, ma a maeʻa le 70 ka, o le susunuina o mauga maualuluga ma le faʻalauteleina o tagata faʻafefe o le aluvial o le a mulimuli mai.Ua alia'e mai se faiga e itiiti le 'ese'ese, e fa'asalaina i le afi.(D) E tusa ma le 40 i le 20 ka: Ua fa'ateleina le fa'aogaina o malala i le itu i matu.O le faʻavaeina o faʻataʻitaʻiga aluvial na faʻaauau pea, ae na amata ona faʻavaivaia i le faaiuga o lenei vaitau.Pe a faatusatusa i le faamaumauga muamua o le 636 ka, e tumau pea le maualuga o le vaituloto ma mautu.
O le Anthropocene o loʻo faʻatusalia ai le faʻaputuina o amioga faufale na atiaʻe i le faitau afe o tausaga, ma o lona fua e tulaga ese i Homo sapiens faʻaonapo nei (1, 51).I le fa'aonaponei fa'aonaponei, fa'atasi ai ma le fa'aofiina o fa'ato'aga, o lo'o fa'aauau pea ona i ai ma fa'ateleina fanua fa'atagata, ae o ni fa'aopoopoga o mamanu na fa'atuina i le taimi o le Pleistocene, nai lo le motusia (52).O fa'amaumauga mai le itu i matu o Malawi o lo'o fa'aalia ai e mafai ona fa'aumiumi, fa'alavelave ma toe fai.O lenei fua o suiga e atagia mai ai le lavelave o le poto fa'alesiosiomaga o tagata anamua fa'aonaponei ma fa'aalia ai lo latou suiga i la tatou ituaiga o meaola fa'alelalolagi i aso nei.
E tusa ai ma le faʻasalalauga faʻamatalaina e Thompson ma al., suʻesuʻega i luga ole laiga ma le faʻamauina o mea faʻapitoa ma uiga maʻa i luga o le nofoaga suʻesuʻe.(53).O le tuʻuina o le lua suʻega ma le eliina o le nofoaga autu, e aofia ai le micromorphology ma le phytolith sampling, na mulimulitaʻi i le protocol na faʻamatalaina e Thompson et al.(18) ma Wright et al.(19).O la matou fa'afanua fa'afanua fa'afanua fa'atatau i le fa'afanua o le fa'afanua o Malawi o le itulagi o lo'o fa'aalia ai se feso'ota'iga manino i le va o Chitimwe Beds ma nofoaga fa'asolopito (Ata S1).Ole va ole va ole su'ega fa'afanua ma su'ega su'esu'ega i le eria o Karonga o le pu'eina lea ole fa'ata'ita'iga sili ona lautele (Ata S2).O su'esu'ega fa'afanua o Karonga, tausaga fa'alenu'u ma su'esu'ega fa'asolopito e aofia ai auala autu e fa o su'esu'ega o fanua: su'esu'ega o tagata savali, lua su'ega su'esu'e, lua su'ega fa'afanua ma su'esu'ega auiliili o nofoaga.Faʻatasi, o nei metotia faʻatagaina faʻataʻitaʻiga o le faʻaaliga autu o le moega o Chitimwe i le itu i matu, ogatotonu, ma saute o Karonga (Ata S3).
O le su'esu'ega i luga ole laiga ma le fa'amauina o meafaitino ma fa'ailoga ma'a i luga ole vaega ole su'esu'ega o tagata savali na mulimulita'i ile fa'atonuga na fa'amatala e Thompson ma al.(53).O lenei faiga e lua sini autu.O le mea muamua o le faailoaina o nofoaga na faaleagaina ai mea faaleaganuu, ona tuu lea o lua su'esu'ega o mea anamua i luga o nei nofoaga e toe fa'afo'i ai mea fa'ale-aganu'u i le nofoaga mai le siosiomaga tanumia.O le fa'amoemoe lona lua o le fa'amaumauina aloa'ia o le tufatufaina o mea, o latou uiga, ma lo latou va ma le puna o mea ma'a lata ane (53).I lenei galuega, o se au e toʻatolu-tagata na savavali i le mamao o le 2 i le 3 mita mo le aofaʻi o 147.5 laina laina kilomita, e uia le tele o moega tosoina o Chitimwe (Table S6).
O le galuega muamua na taulaʻi i Chitimwe Beds e faʻateleina faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiga na mataʻituina, ma lona lua na taulaʻi i vaega laina uumi mai le matafaga i le vaituloto e oʻo atu i mauga maualuluga e vaʻavaʻa i vaega eleelea eseese.E fa'amaonia ai se fa'amatalaga autu o meafaitino o lo'o i le va o mauga maualuluga i sisifo ma le vaituloto e na'o le moega o Chitimwe po'o le lata mai o Late Pleistocene ma Holocene sediments.O meafaitino o lo'o maua i isi fa'aputuga o lo'o i fafo o le nofoaga, toe si'i mai isi nofoaga i le laufanua, e pei ona va'aia i lo latou tele, lapoa, ma le maualuga o le tau.
O le su'ega su'ega su'esu'e i mea anamua ma le eliina o le nofoaga autu, e aofia ai le micromorphology ma le phytolith sampling, na mulimulita'i i le feagaiga na faamatalaina e Thompson et al.(18, 54) ma Wright et al.(19, 55).O le fa'amoemoe autu o le malamalama lea i le tufaina atu i lalo o le eleele o mea fa'apitoa ma palapala fa'apepepe i totonu o le laufanua tele.E masani ona tanumia loloto mea taua i nofoaga uma i Chitimwe Beds, sei vagana ai pito, lea ua amata ai ona aveese le pito i luga o le palapala.I le taimi o le suʻesuʻega faʻapitoa, e toʻalua tagata na savavali i tua atu o Chitimwe Beds, lea na faʻaalia o ni faʻafanua faʻafanua i luga o le faʻafanua faʻafanua a le malo o Malawi.Ina ua fetaiaʻi nei tagata ma tauau o le palapala o Chitimwe Bed, sa amata ona latou savavali i le pito, lea na mafai ai ona latou matauina mea taua ua tafia mai le palapala.E ala i le fa'a'ili'ili i luga teisi i luga (3 i le 8 m) mai mea fa'atosina o lo'o tafia, e mafai e le eliina ona fa'aalia lo latou tulaga i totonu e fa'atatau i le palapala o lo'o i ai, e aunoa ma le mana'omia o le eliina tele i tua.O lua su'ega e tu'u ina ia 200 i le 300 mita le mamao mai le isi lua pito lata ane, ma maua ai suiga i le palapala o Chitimwe moega ma mea fa'apitoa o lo'o i ai.I nisi tulaga, o le lua su'ega na fa'aalia ai se nofoaga na mulimuli ane avea ma nofoaga eliina atoa.
O lua su'ega uma e amata i le sikuea o le 1 × 2 m, fa'asaga i matu-saute, ma eliina i iunite fa'apitoa o le 20 cm, se'i vagana ua matua suia le lanu, foliga, po'o mea o lo'o i totonu o le palapala.Fa'amaumau le palapala palapala ma mea totino o palapala uma ua eliina, lea e ui atu i se sieve mago 5 mm.Afai e faʻaauau pea ona sili atu i le 0.8 i le 1 mita le loloto o le tuʻuina, taofi le eliina o se tasi o sikuea sikuea e lua ma faʻaauau le eli i le isi, ma faʻatupu ai se "laasaga" ina ia mafai ai ona e ulu atu i totonu o le loloto o le saogalemu.Ona fa'aauau lea ona eli se'ia o'o i le ma'a, a itiiti ifo i le 40 cm o palapala eleelea o lo'o i lalo ifo o le fa'amaualuga o mea, po'o le o'o ina le saogalemu (loloto) le eliina e fa'agasolo ai.I nisi tulaga, e manaʻomia e le loloto o le faʻaputuina le lua suʻega i le tolu sikuea mita ma ulufale i le lua i ni laasaga se lua.
O lua su'ega fa'afanua na fa'aalia muamua e masani ona aliali mai Chitimwe Beds i fa'afanua fa'afanua ona o lo latou lanu mumu uiga ese.Pe a aofia ai vaitafe tetele ma palapala o le vaitafe, ma palapala ili ili, e le mumu i taimi uma (19).Geology O le lua su'ega na eliina e pei o se lua faigofie na fuafuaina e aveese ai le palapala fa'afefiloi pito i luga e fa'aalia ai le eleele i lalo o le palapala.E mana'omia lenei mea ona o le moega o Chitimwe o lo'o tafia i totonu o se mauga parabolic, ma o lo'o i ai ni palapala pa'u i luga o le malifa, lea e masani lava ona le faia ni vaega fa'alenatura manino pe tipi.O le mea lea, o nei suʻesuʻega na faia i luga o le pito i luga o le moega o Chitimwe, masalo o loʻo i ai le fesoʻotaʻiga i lalo o le eleele i le va o le moega o Chitimwe ma le moega o Pliocene Chiwondo i lalo ifo, pe na faia i le mea e manaʻomia ai ona faʻaigoaina le palapala o le vaitafe (55).
O suʻesuʻega faʻasolosolo faʻasolosolo atoa o loʻo faia i nofoaga o loʻo folafola mai ai le tele o faʻapotopotoga meafaigaluega maʻa i totonu, e masani ona faʻavae i luga o lua suʻega poʻo nofoaga e mafai ona vaʻaia ai le tele o mea faʻaleaganuʻu o loʻo tafia mai le malifa.O mea fa'ale-aganu'u autu na eliina na maua mai i vaega palapala na eli ese i se sikuea o le 1 × 1 m.Afai e maualuga le mafiafia o meafaitino, o le iunite eli e 10 po'o le 5 cm spout.O ma'a uma, ponaivi fa'ato'aga ma okeri na tusia i taimi o su'ega tetele ta'itasi, ma e leai se fa'atapula'aina.Ole tele ole lau ole 5mm.Afai e maua mea fa'ale-aganu'u i le taimi o le eliina, o le a tu'uina atu ia i latou se numera fa'apitoa e maua ai ata tusi, ma o numera na maua i le faasologa lava e tasi o le a tu'uina atu i su'esu'ega fa'amama.O mea fa'ale-aganu'u e fa'ailogaina i vaitusi tumau, tu'u i totonu o ato ma fa'ailoga fa'ata'ita'iga, ma ato fa'atasi ma isi mea fa'aleaganu'u mai le talaaga e tasi.A maeʻa suʻesuʻega, o mea uma faʻale-aganuʻu e teuina i le Cultural and Museum Center o Karonga.
O su'ega uma e fa'atinoina e tusa ai ma strata fa'alenatura.Ua vaevaeina ia mea i tu'u, ma o le mafiafia feanu e fa'alagolago i le tele o meafaitino (mo se fa'ata'ita'iga, afai e maualalo le tele o mea, o le a maualuga le mafiafia o le feanu).Fa'amatalaga fa'amatalaga (mo se fa'ata'ita'iga, meatotino palapala, feso'ota'iga tua'oi, ma fa'amatalaga o fa'alavelave ma le tele o mea fa'apitoa) o lo'o fa'amaumauina i le Access database.O fa'amaumauga tu'ufa'atasi uma (fa'ata'ita'iga, su'esu'ega o lo'o tusia i vaega, tulaga maualuga, tulimanu sikuea, ma fa'ata'ita'iga) e fa'avae ile Universal Transverse Mercator (UTM) fa'amaopoopo (WGS 1984, Sone 36S).I luga o le nofoaga autu, o mea uma e faʻamauina e faʻaaoga ai le Nikon Nivo C series 5″ total station, lea e fausia i luga o se faʻalapotopotoga faʻapitonuʻu e latalata i le itu i matu o UTM.Le nofoaga o le tulimanu i matu-sisifo o nofoaga ta'itasi eli ma le nofoaga o nofoaga eli ai.
O le vaega o le palapala palapala ma uiga faasaienisi o eleele o vaega uma na eliina na faamaumauina i le faaaogaina o le Polokalame Vaega o Vasega Faatoaga a le Iunaite Setete (56).E fa'amaoti vaega fa'apala e fa'atatau i le lapo'a o saito, fa'ata'oto, ma uiga fa'amoe.Mata'ituina mea fa'alavelave fa'aaofia ma fa'alavelave e feso'ota'i ma le vaega palapala.O le atina'eina o le eleele e fuafua i le fa'aputuina o le sesquioxide po'o le carbonate i lalo o le palapala.O le tau i lalo ole eleele (fa'ata'ita'iga, redox, fa'atupuina o nodule manganese o totoe) e fa'amaumau pea.
O le nofoaga e aoina ai fa'ata'ita'iga o le OSL e fa'atatau i le fa'atatauina po'o fea foliga e mafai ona maua mai ai le fa'atatauga sili ona fa'atuatuaina o tausaga o tanu palapala.I le nofoaga e fai ai fa'ata'ita'iga, na eliina ai lua ina ia fa'aalia ai le palapala palapala.Ao mai fa'ata'ita'iga uma na fa'aaogaina mo tafaoga faamasani OSL e ala i le fa'aofiina o se paipa u'amea opaque (pe tusa ma le 4 cm le lautele ma pe a ma le 25 cm le umi) i totonu o le talatala palapala.
O le tafaoga faamasani o le OSL e fuaina ai le tele o le vaega o electrons pu'eina i tioata (e pei o le quartz poʻo le feldspar) ona o le faʻaalia i le faʻavevela o le ionizing.O le tele o nei fa'avevela e sau mai le pala o isotopes leitio i totonu o le si'osi'omaga, ma o sina vaega itiiti o vaega fa'aopoopo i latitu vevela e aliali mai i foliga o le fa'avevela o le lagi.E faʻasaʻo le eletise puʻeina pe a faʻaalia le tioata i le malamalama, lea e tupu i le taimi o felauaiga (zeroing event) poʻo totonu o le fale suʻesuʻe, lea e tupu ai le moli i luga o se masini e mafai ona iloa ai photons (mo se faʻataʻitaʻiga, o se photomultiplier tube poʻo se mea pueata o loʻo molia. masini faʻapipiʻi) O le vaega pito i lalo e emits pe a toe foʻi le eletise i le tulaga eleele.O vaega o le Quartz ma le tele i le va o le 150 ma le 250 μm e vavaeeseina e ala i le sieving, togafitiga faʻamaʻi ma le vavaeeseina o le mamafa, ma faʻaaogaina e pei o aliquots laiti (<100 particles) faʻapipiʻiina i luga o se ipu alumini poʻo le viliina i totonu o le 300 x 300 mm lelei O le tagata lava ia. e su'esu'e vaega i luga o se apa alumini.Ole fua tanu e masani ona fa'atatau ile fa'aogaina ole auala ole toe fa'afouina ole aliquot (57).E le gata i le su'esu'eina o le fua o le radiation e maua e fatu, e mana'omia fo'i e le OSL tafaoga le fuaina o le fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole fua ole la'au ile palapala ole fa'ata'ita'i fa'aputuina ile fa'aogaina ole gamma spectroscopy po'o le neutron activation su'esu'ega, ma le fuafuaina o le fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'iga o le cosmic. tanuga.Ole fa'ai'uga mulimuli ole tausaga e maua ile vaevaega ole fua ole tanu ile fua ole fua ole tui.Ae peita'i, a iai se suiga ile fua ole fua ole fua ole fua e tasi po'o se vaega ole fatu, e mana'omia se fa'ata'ita'iga fa'afuainumera e fuafua ai le fua tanu talafeagai e fa'aaoga.O le fua tanu e fuafua iinei e faʻaaoga ai le faʻataʻitaʻiga o le vaitau tutotonu, i le tulaga o le nofofua aliquot nofofua, poʻo le tulaga o le tafaoga faʻatasi, e faʻaaoga ai se faʻataʻitaʻiga faʻafefiloi e gata mai (58).
E tolu fale su'esu'e tuto'atasi na fa'atino su'esu'ega OSL mo lenei su'esu'ega.O lo'o fa'aalia i lalo le auiliiliga o metotia ta'itasi mo falesu'esu'e ta'itasi.I se tulaga lautele, matou te fa'aogaina le metotia fa'afouina e fa'aoga ai le OSL e fa'aigoaina i aliquots laiti (sefulu o fatu) nai lo le fa'aogaina o su'esu'ega fatu tasi.E mafua ona i le taimi o le faʻaleleia o le tuputupu aʻe o le suʻega, o le toe faʻaleleia o se faʻataʻitaʻiga laʻititi e maualalo (<2%), ma o le faailo o le OSL e leʻo tumu i le faʻailoga masani.O le tutusa o le va o suʻesuʻega i le va o tausaga, o le tutusa o taunuʻuga i totonu ma le va o faʻataʻitaʻiga stratigraphic faʻataʻitaʻiina, ma le ogatasi ma le faʻamatalaga geomorphological o le 14C tausaga o papa carbonate o le faavae autu lea mo lenei iloiloga.E su'esu'e pe fa'atino e falesu'esu'e ta'itasi se maliliega fatu e tasi, ae na fa'amautu tuto'atasi e le talafeagai mo le fa'aoga i lenei su'esu'ega.O auala auiliili ma au'ili'ili fa'ata'ita'iga e mulimulita'i i falesu'esu'e ta'itasi o lo'o tu'uina atu i mea fa'aopoopo ma metotia.
O mea tau maa na toe maua mai eli faʻatonutonu (BRU-I; CHA-I, CHA-II, ma CHA-III; MGD-I, MGD-II, ma MGD-III; ma SS-I) e faʻavae i luga o le metric system ma le lelei. uiga.Fua le mamafa ma le maualuga maualuga o mea faigaluega taʻitasi (faʻaaoga le fua numera e fua ai le mamafa o le 0.1 g; faʻaaoga le Mitutoyo numera numera e fua ai fua uma o le 0.01 mm).O mea fa'ale-aganu'u uma e fa'avasegaina e tusa ai ma mea mata'utia (quartz, quartzite, flint, etc.), le tele o fatu (lelei, medium, coarse), tutusa o le saito, lanu, ituaiga cortex ma le ufiufi, weathering / pito fa'ata'amilosaga ma tulaga fa'apitoa. (atoa pe ta'ape) A'a po'o fasipepa, fasipepa/ tulimanu, ma'a samala, grenades ma isi).
O le 'autu e fuaina i lona umi maualuga;lautele maualuga;lautele o le 15%, 50%, ma le 85% o le umi;mafiafia aupito maualuga;mafiafia e 15%, 50%, ma 85% o le umi.Na faia foi fua e iloilo ai le tele o meatotino o le totonugalemu o le tino (radial ma Levallois).E fa'avasega uma fa'ato'aga ma malepe e tusa ai ma le auala toe fa'afo'i (tulaga tasi po'o le tele-platform, radial, Levallois, ma isi), ma fa'ailoga ma'ila e faitaulia i le ≥15 mm ma le ≥20% o le umi autu.O 'autu e 5 pe itiiti ifo le 15 mm ma'ila o lo'o fa'avasegaina o le "fa'afuase'i".O lo'o fa'amaumauina le fa'apipi'i o le pito i luga atoa, ma o lo'o fa'amauina le fa'alavelave fa'atasi o itu ta'itasi i le totonugalemu o le tino.
O le laupepa e fuaina i lona umi maualuga;lautele maualuga;lautele o le 15%, 50%, ma le 85% o le umi;mafiafia aupito maualuga;mafiafia e 15%, 50%, ma 85% o le umi.Fa'amatala vaevaega e tusa ai ma vaega o lo'o totoe (proximal, middle, distal, vaevae i le taumatau ma vaelua i le agavale).O le faʻalauteleina e faʻatatau i le vaevaeina o le umi maualuga i le lautele maualuga.Fua le lautele o le fausaga, mafiafia, ma le pito i fafo o le fata o le fasi fasi vaega ma fa'alatalata, ma fa'avasega fa'avae e tusa ai ma le tulaga o sauniuniga.Fa'amaumau fa'amaufa'atasiga ma le nofoaga i fasi ma fasi vaega uma.O pito mamao e fa'avasegaina e tusa ai ma le ituaiga fa'amutaina (fulu, fa'amau, ma le tui pito i luga).I luga o le fasi pepa atoa, tusi le numera ma le itu o le ma'ila i luga o le fasi pepa muamua.Pe a faʻafeiloaʻi, faʻamaumau le nofoaga o suiga ma osofaʻiga e tusa ai ma le faʻatonuga na faʻatuina e Clarkson (59).Na amata fuafuaga fa'afou mo le tele o tu'ufa'atasiga eli e iloilo ai auala toe fa'afo'isia ma le sa'o o le tu'uina o nofoaga.
O mea maʻa maʻa na toe maua mai i lua suʻega (CS-TP1-21, SS-TP1-16 ma NGA-TP1-8) o loʻo faʻamatalaina e tusa ai ma se fuafuaga sili atu nai lo le faʻatonutonuina o le eli.Mo mea ta'itasi ta'itasi, o uiga nei na fa'amaumauina: mea mata'utia, lapopo'a, fa'apipi'i o le cortex, lapo'a lapo'a, fa'aleagaina o le tau/tau, vaega fa'atekinisi, ma le fa'asaoina o vaega.O fa'amatalaga fa'amatalaga mo le fa'ata'ita'iga o fa'ama'i ma 'au o lo'o fa'amaumauina.
O poloka uma o le palapala na tipi ese mai vaega faʻaalia i suʻega ma lua faʻafanua.O nei maa na faʻapipiʻiina i luga o le nofoaga ma fusi faʻapipiʻi poʻo pepa faleuila ma mea faʻapipiʻi afifi, ona ave lea i le Geological Archeology Laboratory o le Iunivesite o Tubingen i Siamani.O iina, o le faʻataʻitaʻiga e faʻamago i le 40°C mo le itiiti ifo i le 24 itula.Ona faʻamaloloina lea i lalo ole vacuum, faʻaaogaina se faʻafefiloi o le polyester resin ma le styrene e le faʻalauiloaina i se fua faatatau o le 7: 3.Methyl ethyl ketone peroxide o loʻo faʻaaogaina e fai ma faʻamalosi, paluga resin-styrene (3 i le 5 ml / l).A mae'a loa le fa'afefiloi o resini, fa'avela le fa'ata'ita'iga ile 40°C mo le itiiti ifo ile 24 itula e fa'ama'a'a atoa ai le paluga.Fa'aaoga se ili ta'i e tipi ai le fa'ata'ita'iga ma'a i ni fasipepa e 6 × 9 cm, fa'apipi'i i luga o se tioata fa'ase'e ma olo i le mafiafia o le 30 μm.O fasi pepa na maua na suʻesuʻeina e faʻaaoga ai se masini faʻapipiʻi, ma suʻesuʻeina e faʻaaoga ai le malamalama polarized vaalele, malamalama faʻasolosolo, malamalama faʻalavelave faʻafuaseʻi, ma le fluorescence lanumoana ma le mata le lava ma le faʻalauteleina (× 50 i le × 200).O faʻamatalaga ma faʻamatalaga o vaega manifinifi e mulimuli i taʻiala na lomia e Stoops (60) ma Courty et al.(61).O nodules carbonate e gaosia i le eleele e aoina mai le loloto o le> 80 cm e tipiina i le afa ina ia mafai ona faʻamaʻi le afa ma faia i ni fasi mea manifinifi (4.5 × 2.6 cm) e faʻaaoga ai se microscope standard stereo ma petrographic microscope ma cathodoluminescence (CL) Research microscope .O le faʻatonutonuina o ituaiga carbonate e matua faʻaeteete, aua o le faʻavaeina o le carbonate e fausia ai le eleele e fesoʻotaʻi ma le faʻamautu luga, ae o le faʻavaeina o le carbonate o le eleele e tutoatasi mai luga poʻo le eleele.
O fa'ata'ita'iga sa viliina mai le pito i luga o le carbonate nodules e fai ai le palapala ma fa'afafa mo su'esu'ega eseese.Na fa'aogaina e le FS le fa'ata'oto ma le petrographic microscopes o le Geoarchaeology Working Group ma le CL microscope o le Experimental Mineralogy Working Group e su'esu'e ai fasi pepa manifinifi, o ia mea uma e lua i Tübingen, Siamani.O fa'ata'ita'iga fa'aa'oa'oga fa'akomepiuta na fa'aaoga sa'o sa'o mai se nofoaga fa'apitoa e tusa ma le 100 tausaga le matutua.O le isi afa o nodules o le 3 mm le lautele e aloese ai mai vaega e tuai ona toe faʻasalaina, faʻaogaina minerale mauoa, poʻo suiga tetele i le tele o tioata calcite.E le mafai ona mulimulitaʻia le tulafono tutusa mo MEM-5038, MEM-5035 ma MEM-5055 A faʻataʻitaʻiga.O nei fa'ata'ita'iga e filifilia mai fa'ata'ita'iga o palapala palapala ma e la'ititi tele e 'afaina mo se vaega manifinifi.Peita'i, na faia su'esu'ega i vaega manifinifi i fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'i fa'ata'ita'i fa'ata'ita'i o palapala pito lata ane (e aofia ai nodule carbonate).
Na matou tuʻuina atu faʻataʻitaʻiga 14C tafaoga faamasani i le Center for Applied Isotope Research (CAIS) i le Iunivesite o Georgia, Athens, ISA.Ole fa'ata'ita'iga o le carbonate e fa'afeagai ma le 100% phosphoric acid i totonu o se va'a fa'afefe e fa'atupu CO2.Faʻamamaina o le vevela maualalo o faʻataʻitaʻiga CO2 mai isi mea faʻaalia ma le faʻaliliuina catalytic i graphite.Ole fua ole graphite 14C/13C na fuaina ile fa'aogaina ole 0.5-MeV accelerator mass spectrometer.Fa'atusatusa le fa'ata'ita'iga fua fa'atasi ma le fua fa'atatau e fuaina i le oxalic acid I standard (NBS SRM 4990).O le maamora Carrara (IAEA C1) o loʻo faʻaaogaina e fai ma tua, ma travertine (IAEA C2) o loʻo faʻaaogaina e avea ma tulaga lua.O le taunuuga o loʻo faʻaalia o se pasene o kaponi faʻaonaponei, ma o le aso e leʻi faʻavasegaina o loʻo tuʻuina atu i radiocarbon tausaga (BP tausaga) aʻo leʻi oʻo i le 1950, e faʻaaoga ai le 14C afa-ola o le 5568 tausaga.O le mea sese o loʻo taʻua o le 1-σ ma faʻaalia ai fuainumera ma faʻataʻitaʻiga sese.Fa'avae i luga o le tau δ13C fuaina i le fa'asologa o le isotope mass spectrometry, C. Wissing o le Biogeology Laboratory i Tubingen, Siamani, na lipotia mai le aso o le vaevaega o le isotope, se'i vagana ai le UGAMS-35944r fuaina i le CAIS.Fa'ata'ita'iga 6887B sa su'esu'eina fa'alua.Ina ia faia lenei mea, vili se fa'ata'ita'iga lona lua mai le nodule (UGAMS-35944r) mai le vaega o fa'ata'ita'iga o lo'o fa'aalia i luga o le mea tipi.O le INTCAL20 calibration curve (Table S4) (62) faʻaaogaina i le itu i saute o le lalolagi na faʻaaogaina e faʻasaʻo ai le vaeluaga o le ea o faʻataʻitaʻiga uma i le 14C i le 2-σ.


Taimi meli: Iuni-07-2021